Additioneel kopieren
Samenvatting van de regels voor amateurkoren m.b.t. auteursrechten
Per brief aan alle lidkoren
Van: Bestuur Eindhovense Koren Federatie
Aan: alle lidkoren Kopie aan:
Datum: 29-04-2021 Onderwerp:
Doel van deze notitie:
Presentatie van de huidige regelgeving met betrekking tot auteursrechten voor koren.
Aanleiding de waarschuwing van een koepelvereniging voor koren, de KBZON, dat de regels ter zake strenger gehandhaafd gaan worden.
Omdat deze regelgeving redelijk complex is, heeft het EKF in samenwerking met de KBZON en een van de lidkoren de details uitgezocht, die via deze notitie worden gedeeld met alle EKF-lidkoren. Daar, waar KBZON wordt genoemd, kan ook een andere korenkoepel worden genoemd, maar men dient dan wel na te gaan of het lidmaatschap van die koepel ook hetzelfde afdekt als hieronder voor de KBZON van toepassing is. Verder is zo goed mogelijk nagegaan wat de verplichtingen van koren in deze zijn. Dus kunnen aan deze notitie kunnen geen rechten worden ontleend. (S.E. & O. Behoudens fouten en misstellingen.)
Introductie Getriggerd door een waarschuwing van de KBZON tijdens een Algemene Ledenvergadering is door een lidkoor van de EKF uitgezocht, welke verplichtingen een koor heeft met betrekking tot auteursrechten. Deze regels respecteren hoort immers bij behoorlijk besturen 1 . De regelgeving is uitgezocht op websites van de BUMA, STEMRA en FEMU, maar – omdat via die bronnen niet alles duidelijk is – heeft er ook overleg plaatsgevonden met de KBZON en met de FEMU. Dit onderzoek heeft zo lang geduurd, omdat gewacht is op de uitkomsten van het overleg van de korenkoepelorganisaties en de FEMU. Dit overleg heeft wel tot verduidelijking maar niet tot collectieve afspraken met de FEMU geleid. Met de BUMA/STEMRA bestaan wel en al langer collectieve afspraken (zie verderop in deze notitie).
Vrij van auteursrechten zijn alleen die stukken, waarvan de componist én de tekstschrijver én de arrangeur langer dan 70 jaar geleden zijn overleden. Over die stukken gaat onderstaande tekst dus niet. Er bestaan overigens uitzonderingen op deze regel, maar die zijn beperkt en niet algemeen bekend.
Overwegingen
1. Het is buiten kijf, dat een koor de wettelijke regels dient te volgen.
2. Via een koepelvereniging (zoals KBZON) zijn uitsluitend de auteursrechten van de uitvoeringen in Nederland afgedekt2 . Een deel van de contributie van de koepelorganisatie KBZON wordt afgedragen aan de BUMA en elk koor moet jaarlijks aan de BUMA opgave van het aantal van de met naam genoemde uitgevoerde nummers doen. Deze afkoop van auteursrecht geldt ongeacht het aantal stoelen in de zaal, maar geldt niet:
a. als de toegangsprijs hoger is dan € 25, of
b. als een professional wordt ingehuurd voor meer dan € 1.000 excl. BTW.
Dan moet er met de BUMA een afzonderlijke betalingsregeling worden getroffen.
• 1 Auteursrecht beschermt de rechten op wat auteurs maken. Zo kunnen zij hun werk (laten) exploiteren en er geld mee verdienen. De auteur houdt hiermee ook zeggenschap over zijn creaties: anderen moeten namelijk toestemming vragen als ze zijn werk willen gebruiken. Buma/Stemra houdt zich bezig met auteursrecht en komt op voor de belangen van componisten, tekstdichters en muziekuitgevers. Buma heeft een wettelijk monopolie op het incasseren van vergoedingen voor de openbaarmaking van muziekwerken (en betaalt hiermee een passende vergoeding aan de rechthebbenden: componisten, tekstdichters en muziekuitgevers).
• 2 Een koor kan ook zelf een overeenkomst met de BUMA afsluiten, maar via de koepelorganisatie is het goedkoper.
3. Auteursrechten betreft niet alleen de noten, maar ook de tekst van het nummer. Verder is het belangrijk om bij foto’s na te gaan of er auteursrechten gelden en moet zoveel mogelijk de bron (de fotograaf) worden vermeld.
4. Indien er stukken op YouTube of Spotify worden gezet, is niet het koor verantwoordelijk voor auteursrechten, maar zijn die providers dat1. 5. Het gebruik van papieren en digitale bladmuziek alsmede het kopiëren daarvan is niet afgedekt door het abonnement van een koepelvereniging. Elke exemplaar van de bladmuziek dient te worden gekocht bij de uitgever. Het recht op kopiëren (als een exemplaar niet meer te gebruiken is) kan worden afgekocht bij de FEMU2 (zie volgende paragraaf ‘Digitaal kopiëren’). Bij een uitvoering dient het koor aan te kunnen tonen, dat er voldoende exemplaren van de partituur zijn gekocht, tenzij het nummer rechtenvrij is.
6. Dirigent, pianist en andere begeleiders dienen hun eigen exemplaar (in de meeste gevallen ook een uitgebreidere – het z.g. klavieruittreksel) te kopen.
7. Zonder licentie van de FEMU mogen teksten van nummers niet in programmaboekjes worden opgenomen.
8. Als een koor tot nu toe niet aan alle regels voldoet, wordt door de KBZON geadviseerd om vanaf het moment van het ontdekken die regels te volgen. D.w.z. dat voor nieuwe nummers en voor nummers, die al eerder werden uitgevoerd, maar niet zijn aangekocht, dit als nog te doen, indien er auteursrechten op rusten. In de “Titelcatalogus” van de BUMA kan worden nagegaan of er auteursrechten voor een stuk gelden.
9. Een alternatief van kopen is huren van bladmuziek. Dat kan voor leden via de KBZON bij de KCZB (met 12½ % korting). Verder is er de keuze om als koor of als lid bladmuziek te kopen. Er zijn koren, waar het lid zelf de bladmuziek moet aanschaffen.
10. FEMU: een koor kan een licentie afspreken om het kopieerrecht afgedekt te krijgen. Het advies van de KBZON is om voor die enkele exemplaren, die beschadigd raken (bijv. koffie erover), enkele exemplaren meer aan te schaffen. Dat is waarschijnlijk goedkoper dan de licentie bij de FEMU. Dit geldt overigens alleen als men kopieert op papier en niet digitaal.
11. Op de website van de KBZON staat op het ledendeel de auteurswet. Er wordt nog weinig gehandhaafd, maar dat zou weleens kunnen veranderen (vandaar ook de waarschuwing van de KBZON).
12. Tot slot: met bovenstaande regels wordt volgens KBZON 98% van de gevallen afgedekt, en dat is volgens diezelfde KBZON voldoende. Het is bijna ondoenlijk om die laatste 2 procent (uitgevers die niet zijn aangesloten bij BUMA) te achterhalen. Een bekend geval is de Carmina Burana, waarvoor bij de beheersstichting van de familie Orff toestemming voor een speciale uitvoering gevraagd moet worden.
Mochten er ten aan zien van de regels van BUMA/STEMRA nog vragen of onduidelijkheden zijn, dan kan men natuurlijk direct met deze organisaties contact opnemen, maar het mag ook worden teruggekoppeld aan de eigen koepelorganisaties (zoals EKF en KBZON). Zo nodig zal BUMA/STEMRA worden gevraagd of zij bereid zijn om een toelichting te komen geven.
Digitaal kopiëren
Uitgangspunt hierbij is het digitaal presenteren van bij de FEMU aangesloten muziekuitgevers aangeschafte bladmuziek en muziek-bestanden op allerlei manieren voor interne doeleinden: via
• 1 Wanneer je een opname (audio/video) van een koorwerk waar auteursrecht op rust op de website van je koor zet, valt dit niet onder de collectieve afspraken met Buma. Het is daarom in veel gevallen verstandig om beeld- en geluidsfragmenten niet op de eigen website te plaatsen, maar alleen een link te vermelden naar een ander legaal portal dat zelf reeds de benodigde toestemmingen heeft verkregen (van Stemra) voor het ter beschikking stellen van muziek. Voorbeelden daarvan zijn Facebook, YouTube, Soundcloud, Spotify en iCloud.
• 2 De FEMU heeft een juridische status en opereert in opdracht van de BUMA.
• 3 Zie website FEMU.
beamer op scherm, op afgeschermd deel van de eigen website, op PC, tablet, smartphone, IPhone, etc. gebruikmakend van diverse applicaties, zoals MuseScore, midifiles, Noteworthy, MP3, MP4, etc. Als een koor zelf betaalde bladmuziek omzet in bijv. MuseScore, valt dat ook onder deze licentie. Wordt bladmuziek bij bijv. datzelfde MuseScore gekocht, dan is het de verantwoordelijkheid van de leverancier (in dit geval dus MuseScore) om aan de auteursrechtenverplichtingen te voldoen.
Als men een licentie ‘Additioneel (digitaal) kopiëren en beheer van bladmuziek en songteksten’ bij de FEMU afsluit, maakt het niet uit op welke wijze door het koor betaalde bladmuziek wordt gekopieerd. Op papier als er exemplaren beschadigd zijn1 , als PDF naar de eigen leden sturen (niet naar andere koren!) en aan eigen leden presenteren op welk apparaat en met behulp van welke applicatie dan ook. Het verdient aanbeveling om op de digitale versie een watermerk van het koor te plaatsen.
Het presenteren van de bladmuziek aan publiek (op scherm of programmaboekje) is met deze licentie tot 250 personen ook toegestaan. Als dit voor meer mensen nodig is, dan wordt een verzoek daartoe (zeker tot 500 personen) door FEMU positief zonder extra kosten ingewilligd (bij meer dan 500 personen wordt het verzoek op zijn merites beoordeeld en kunnen er extra kosten worden gerekend).
De licentie ‘Additioneel (digitaal) kopiëren en beheer van bladmuziek en songteksten’ van de FEMU kost op dit moment (maart 2021) € 3,28 excl. BTW (= bijna € 4 ) per lid. Zie https://femu.nl/licenties/additioneel-kopieren-bladmuziek/
Aanvullende opmerkingen:
Het digitaal presenteren op het openbare Internet (wat men uitvoert en de uitvoering zelf) kan overigens risico’s inhouden, omdat rechthebbenden de legaliteit zouden kunnen controleren en zo nodig handhaven.
Er zijn muziekuitgevers, die uitsluitend bladmuziek op papier leveren. Die zullen altijd het bestelde aantal op papier leveren, omdat dat bij hun productkwaliteit hoort. Muziekuitgevers, die (ook) digitaal bladmuziek leveren, kunnen natuurlijk volstaan met 1 PDF. Echter wordt hierbij in de meeste gevallen een printlicentie in de vorm van een maximum aantal afdrukken gegeven (aantal afhankelijk van wat er door het koor wordt betaald).
FEMU staat open voor vragen en is bereid om in ledenvergaderingen toelichting te geven. FEMU directeur Erik Janssen geeft aan, dat FEMU zich flexibel en pragmatisch opstelt, zolang de intentie van de uitvoerder de juiste is. FEMU adviseert koepelorganisaties om collectieve afspraken te maken, omdat daarmee de koren worden ontzorgd.
• 1 Als een koor later overigens enkele exemplaren meer nodig heeft dan aangeschaft (ledenaanwas bijv.), wordt het kopiëren van die benodigde extraexemplaren door FEMU niet als probleem beschouwd.